Powieść składa się z trzech tomów, w których narracja prowadzona jest z różnych punktów widzenia. Mamy narratora ogólnego, wszechwiedzącego, ale także listy i wypowiedzi bezpośrednie bohaterów. Oprócz tego także Pamiętnik starego subiekta, gdzie poznajemy wydarzenia z perspektywy kupca Ignacego Rzeckiego.
Wokulski to człowiek z nizin społecznych, który dorobił się wielkiego majątku i chociaż nie pochodzi z arystokracji, posiada całkiem spory majątek. Dużo się uczył, kształcił, prowadził interesy, a także ożenił się dla pieniędzy ze starą kobietą. Wrócił do Warszawy i prowadzi obecnie sklep z galanterią oraz prowadzi kilka innych interesów. Jego wiernym przyjacielem i pomocnikiem jest Ignacy Rzecki, stary subiekt zapatrzony w Wokulskiego, który uważa, że ten dokona wielkich czynów.
Wokulski jest zakochany w Izabeli Łęckiej pochodzącej z arystokratycznego rodu. Jednak jej ojciec bankrutuje i powoli pozbywa się majątku. Wokulski robi wszystko, by zbliżyć się do ukochanej, wykupuje majątek jej ojca, pomaga na wiele rozmaitych sposobów, bezpośrednio lub pośrednio, nieustannie będąc blisko swojej ukochanej. Izabela nie jest nim zainteresowana. Prowadzi próżniacze życie na koszt klasy pracującej i żyje w swoim pięknym, wymyślonym świecie. Marzy o wielkiej miłości, często flirtuje, ale Wokulskiego uważa za kogoś w rodzaju przyjaciela.
Wokulski odwiedza Łęckich, wspólnie wyjeżdżają do Paryża, a później także na wieś. Wreszcie udaje mu się dotrzeć do Izabeli i poprosić ją o rękę. Izabela godzi się na zamążpójście, ze względu na złą sytuację finansową ojca, a także ze względu na swój wiek i innych nieatrakcyjnych kandydatów do jej ręki, prawdopodobnie uważa, że Wokulski to mniejsze zło. Jednocześnie cały czas flirtuje ze Starskim. Ma miejsce znacząca scena w pociągu, gdzie Izabela bez zahamować flirtuje ze Starskim, jednak robią to w języku angielskim, przekonani, że Wokulski ich nie rozumie. Mężczyzna jednak doskonale wie, o czym mówią i wreszcie wysiada z pociągu żegnając się z Izabelą.
Zakończenie powieści jest otwarte, nie wiadomo, co stało się z Wokulskim.
