Tomasz Judym jest młodym lekarzem, który jest pełen ideałów. Studiuje w Paryżu, gdzie spotyka Pannę Zawadzką, wspólnie zwiedzają Luwr i kilka innych miejsc. Po powrocie do Polski przygląda się pracy robotników, zwracając uwagę na niedogodne warunki i potrzebę zastosowania podstawowych zasad higieny, w czym upatrywał największy problem. Jednak po jego odczycie odnośnie higieny środowisko lekarzy jest oburzone i zostaje wykluczony. Jego praktyka nie przynosi dochodów, a Judym czuje się wyobcowany. Dostaje jednak propozycję pracy w uzdrowisku, którą przyjmuje. W czasie jego praktyki okazuje się, że to pobliskie bagna stanowią przyczynę wszelkich zachorowań, a więc nie jest to miejsce odpowiednie na uzdrowisko. Jednak właściciel miejsca nie zgadza się z Judymem i lekarz traci pracę. W czasie swojego pobytu w uzdrowisku w Cisach rodzi się uczucie między nim a Panną Joanną Podborską, której dziennik ma okazję poznać czytelnik.
Po opuszczeniu Cisów Judym wyrusza na Zagłębie, gdzie obserwuje pracę górników. Postanawia poświęcić się swojej pracy zawodowej. Zrywa z ukochaną i rozpoczyna swoją walkę z chorobami robotników. Na koniec utworu pojawia się symboliczna scena, w której występuje rozdarta sosna, jest to kluczowy moment dający klucz do odczytania powieści.
